Trafik Kazaları Sonucu Oluşan Maddi ve Manevi Zararların Tahsili

Trafik kazası nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası trafik kazasında ölüm, yaralanma gibi bedensel zararlar ile üçüncü kişilere ait ev, araba, işyeri gibi malvarlıklarında meydana gelen zararlarının giderilmesi amacıyla zarara uğrayan kişiler tarafından kazada kusurlu olanlara karşı açılan bir tazminat davası türüdür. 

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu İşleten ve araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin hukuki sorumluluğunu madde 85’te açıklamış olup, buna göre; “Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün unvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.”

2918 Sayılı Kanunda İşletenin kim olduğu da yine tanımlanmış olup buna göre; ”İşleten, araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır.” şeklinde tanımlanmıştır.

Sigortalı olan işletenin 85. Madde (2918 SK) çerçevesindeki sorumluluğu belirli limite kadardır. Bu belirli limit, poliçede belirtilen üst sınıra kadardır. Sigorta şirketi işletenin ödediği primin karşılığında bu bedelleri karşılamak zorundadır. Yani işleten ödediği primler karşılığında rizikosunu sigorta şirketine satar.

Trafiğe çıkan motorlu araçların mali mesuliyet sigortası yaptırması mevzuatımızca mecburi kılınmıştır. Bu mecburiyetin temel nedeni; trafik kazasında mağdur olanların zararları, kayıpları geri döndürülememekteyse de bir nebze de olsun zararların giderilmesidir.

Nitekim 2918 Sayılı Kanun m.91’e göre: “İşletenlerin, bu Kanunun 85inci maddesinin birinci fıkrasına göre olan sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunludur”

91/4 ise bu şekilde mali mesuliyet sigortası yaptırmamış olan motorlu taşıtlara uygulanacak müeyyideyi “Geçerli teminat tutarları üzerinden zorunlu mali sorumluluk sigortası bulunmayan araçlar trafikten men edilir.” şeklinde belirtmiştir.

O halde trafik sigortası yoksa ve trafiğe bu şekilde çıktıysa aracın trafikten men edileceği mevzuatımızca açık ve net olarak belirtilmiştir.

TRAFİK KAZASI SONUCU KİŞİNİN MADDİ BÜTÜNLÜĞÜNDE MEYDANA GELEN HASARLAR SONUCU TALEP EDİLEBİLECEK MADDİ ZARARLAR NELERDİR?

Ölüm halinde destekten yoksun kalma zararı

Sakatlanma halinde işgücü kaybı zararları ile kazanç kayıpları

Tedavi giderleri

Cenaze ve defin giderleri olarak sıralamak mümkündür.

MANEVİ ZARARLARDAN KİMLER SORUMLUDUR?

Önemle belirtmek gerekir ki; işletenler manevi zararlardan da sorumludurlar fakat zorunlu mali mesuliyet sigortaları açısından manevi tazminatlar sigorta kapsamı içinde yer almazlar. Mali sorumluluk sigortaları, Türk Ticaret Kanunu’nun 1473 ve devamında düzenlenmiştir.

Teminat dışı hallerden işletenin sorumluluğu devam eder. Manevi zararlar hesap ile değil, hâkimin takdiri ile belirlenebilir. O nedenle manevi zararlar, sorumluluk sigortasında kapsam dışı bırakılmıştır. İhtiyari mali mesuliyet sigortaları veya kasko sigortalarında manevi tazminatlar kapsam içerisine alınabilirler.

ZARAR NEYE GÖRE BELİRLENİR?

14.04.2016 tarihinde 6704 sayılı Kanun’un 3. maddesi ile 90. maddesi değiştirildi. Bu kanun kapsamındaki tazminatların hesabında işleten açısından bir düzenleme yapılmazken sigortalar yönünden 90. madde yeniden düzenlenmiştir. İşleten açısından bu hesap yapılırken Borçlar Kanunu’nda yer alan haksız fiil maddeleri yönünden hesap yapılır.

Yapılan değişikliğe göre; sigorta şirketleri yönünden uygulanacak mevzuat; 6704 Sayılı Kanundur. Artık sigorta şirketlerinin tabi olacağı usul ve esaslar yalnızca kanuna göre uygulanacak olup; ancak 6704 Sayılı Kanun’da bulunmayan hükümlerde Borçlar Kanunu’nda yer alan haksız fiile ilişkin bölümler uygulanacaktır. Bu düzenleme yalnızca sigorta şirketleri açısından yapılmış olup işleten ve sürücünün sorumluluğunu kapsamaz.

İşleten ve sürücünün sorumluluğu TBK m.55 yönünden olacaktır.

TBK m.55, idari yargı ve iş hukuku dâhil tüm bedensel zararları kapsar nitelikte olup; bu geniş kapsama istisna getirilmemiştir.

MADDE 55- “Destekten yoksun kalma zararları ile bedensel zararlar, bu Kanun hükümlerine ve sorumluluk hukuku ilkelerine göre hesaplanır. Kısmen veya tamamen rücu edilemeyen sosyal güvenlik ödemeleri ile ifa amacını taşımayan ödemeler, bu tür zararların belirlenmesinde gözetilemez; zarar veya tazminattan indirilemez. Hesaplanan tazminat, miktar esas alınarak hakkaniyet düşüncesi ile artırılamaz veya azaltılamaz. Bu Kanun hükümleri, her türlü idari eylem ve işlemler ile idarenin sorumlu olduğu diğer sebeplerin yol açtığı vücut bütünlüğünün kısmen veya tamamen yitirilmesine ya da kişinin ölümüne bağlı zararlara ilişkin istem ve davalarda da uygulanır.”

DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARINDA HESAP SÜRESİ NEYE GÖRE BELİRLENİR?

Yargıtay, ölenin sağlığındayken sağladığı yaşam standardının muhafaza edilmesi için ölenin yakınlarına destekten yoksun kalma zararı ödenmesini zorunlu görür. Trafik kazasında ölen kişinin yakınlarına yaptığı dönemsel yardımlar için dönem sonuna kadar, ömür boyu yardımlar için trafik kazasında ölen kişinin muhtemel yaşam süreleri sonunu kadar hesap yapılır. Destekten yoksun kalma zararını yalnızca ölen kişinin ailesi açar diye bir şart bulunmamakta olup; kişinin yaşarken kendisine destek sağladığını kanıtlayan ölen kişinin yakınlarınca da talep edilebilir.

TAZMİNAT DAVASI ZAMANAŞIMI SÜRELERİ NEDİR?

Trafik kazası nedeniyle zarar görenin, zararı ve faili öğrendiği tarihten itibaren başlayarak 2 yıllık zamanaşımı süresi vardır. Zarara uğrayan, faili ve zararı daha geç öğrense bile her halukarda fiilin işlenmesinden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresi söz konusudur (KTK md.109). 

Son zamanlarda mali mesuliyet sigorta poliçelerinde tedavi giderlerinin teminat kapsamına alınmadığını gözlemlemekteyiz. Bu nedenle trafik sigortanızı yaptırırken poliçenizde tedavi giderleri maddesinin eklenmesini sigortacınızdan önemle talep etmenizi tavsiye ederiz.

Yazımızın faydalı olması dileği ile,

Av. Gözde Güzin Erol